Kształcenie ustawiczne w formie pozaszkolnej

 Czym jest kształcenie ustawiczne?

Kształcenie ustawiczne w formach pozaszkolnych realizowane jest przez publiczne i niepubliczne placówki kształcenia ustawicznego i centra kształcenia zawodowego oraz publiczne i niepubliczne szkoły prowadzące kształcenie zawodowe (art. 117 ust.1 pr. ośw.).

Legalna definicja kształcenia ustawicznego została zawarta w art. 4 pkt. 30 pr. ośw. zgodnie z którym należy przez nie rozumieć „kształcenie w szkołach dla dorosłych, a także uzyskiwanie i uzupełnianie wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych w formach pozaszkolnych przez osoby, które spełniły obowiązek szkolny”.

Placówka kształcenia ustawicznego i centrum kształcenia zawodowego jest placówką zdefiniowaną w art. 2 pkt 4 pr. ośw. Wspólnym mianownikiem wymienionych w pkt 4 komentowanego przepisu placówek kształcenia ustawicznego oraz centrów kształcenia zawodowego jest to, że są one placówkami edukacji pozaszkolnej, umożliwiającymi uzyskanie i uzupełnienie wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych również przez te osoby, które nie podlegają już obowiązkowi szkolnemu (a nawet obowiązkowi nauki).

Formy pozaszkolne prowadzenia kształcenia ustawicznego zostały wymienione w art. 117 ust. 1a pkt 1-3 i 5 pr.ośw. tj.: kwalifikacyjny kurs zawodowy (pkt 1), kurs umiejętności zawodowych (pkt 2), kurs kompetencji ogólnych (pkt 3) oraz kurs inny niż wymienione, umożliwiający uzyskiwanie i uzupełnianie wiedzy, umiejętności kwalifikacji zawodowych (pkt 5).

Jakie są zasady prowadzenia kształcenia ustawicznego w formie pozaszkolnej przez jednostkę systemu oświaty?

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych określa szczegółowy zakres organizacji i trybu prowadzenia kształcenia ustawicznego w poszczególnych formach pozaszkolnych i precyzuje, że kształcenie ustawiczne prowadzi się m.in. w formach kwalifikacyjnego kursu zawodowego czy kursów umożliwiających uzyskiwanie i uzupełnianie wiedzy, umiejętności i kwalifikacji zawodowych.

W przypadku prowadzenia kwalifikacyjnego kursu zawodowego, zgodnie z przepisem zawartym w § 23 Rozporządzenia, podmioty prowadzące kształcenie ustawiczne są zobowiązane do:

• zapewnienia kadry dydaktycznej posiadającej kwalifikacje określone w przepisach ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela,
• odpowiednich pomieszczeń wyposażonych w sprzęt i pomoce dydaktyczne umożliwiających prawidłową realizację kształcenia,
• bezpiecznych i higienicznych warunków pracy i nauki dla wszystkich uczniów w tym uczniów niepełnosprawnych oraz,
• nadzoru służącego podnoszeniu jakości prowadzonego kształcenia.

Jeśli jednak zakwalifikować przedmiot działalności do kursów umożliwiających uzyskiwanie i uzupełnianie wiedzy, umiejętności i kwalifikacji zawodowych, przepisy Rozporządzenia nakładają na podmiot prowadzący kształcenie ustawiczne w formach pozaszkolnych:

• takie same obowiązki jak przy prowadzeniu kwalifikacyjnego kursu zawodowego z tą różnicą,
• iż podmiot jest zobligowany do zapewnienia kadry dydaktycznej posiadającej kwalifikacje zawodowe odpowiednie do rodzaju prowadzonego kształcenia wyłączając zatem obowiązek posiadania przez kadrę dydaktyczną kwalifikacji określonych w ustawie – Karta Nauczyciela.

Obie formy kształcenia ustawicznego mogą być powadzone w formie stacjonarnej lub zaocznej, także przy wykorzystaniu technik kształcenia na odległość przy zapewnieniu określonych w § 23 ust. 3 -5 Rozporządzenia warunków szkolenia. Podmioty prowadzące kształcenie ustawiczne w formach pozaszkolnych są ponadto zobowiązane do należytego dokumentowania prowadzonej przez siebie formy kształcenia zgodnie z § 24 Rozporządzenia. Dokumentacja obejmuje:

• program nauczania,
• dziennik zajęć,
• ewidencję wydanych zaświadczeń i protokół z przeprowadzonego zaliczenia.

Kształcenie ustawiczne w formach pozaszkolnych prowadzone jest na podstawie programu nauczania, który zawiera: nazwę formy kształcenia; czas trwania, liczbę godzin kształcenia i sposób jego organizacji; wymagania wstępne dla uczestników i słuchaczy, które w przypadku słuchaczy kwalifikacyjnych  kursów  zawodowych  i uczestników  kursów  umiejętności zawodowych uwzględniają także szczególne uwarunkowania lub ograniczenia  związane  z kształceniem  w danym  zawodzie,  określone w   przepisach w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego; cele kształcenia i sposoby ich osiągania z uwzględnieniem możliwości indywidualizacji pracy słuchaczy kwalifikacyjnych kursów zawodowych lub uczestników kształcenia w innych formach pozaszkolnych, w zależności od ich potrzeb i możliwości; plan nauczania określający nazwę zajęć oraz ich wymiar; treści nauczania w zakresie poszczególnych zajęć; opis efektów kształcenia; wykaz literatury oraz niezbędnych środków i materiałów dydaktycznych; sposób i formę zaliczenia.

Z uwagi na konieczność zapewnienia sprawnego potwierdzania przez słuchaczy uzyskanych efektów kształcenia w systemie egzaminów zewnętrznych, podmiot prowadzący kwalifikacyjny kurs zawodowy jest obowiązany poinformować okręgową komisję egzaminacyjną o rozpoczęciu kształcenia na kwalifikacyjnym kursie zawodowym w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia tego kształcenia. Stosownie do § 9 Rozporządzenia informacja powinna zawierać oznaczenie podmiotu prowadzącego kwalifikacyjny kurs zawodowy, oznaczenie i nazwę kwalifikacji, w zakresie której jest prowadzone kształcenie oraz nazwę i symbol cyfrowy zawodu, w którym wyodrębniona jest dana kwalifikacja, termin rozpoczęcia i zakończenia kwalifikacyjnego kursu zawodowego oraz wykaz słuchaczy zawierający imię i nazwisko, datę i miejsce urodzenia oraz numer PESEL słuchacza.

Kwalifikacyjny kurs zawodowy kończy się zaliczeniem w formie ustalonej przez podmiot prowadzący kurs a osoba, która uzyskała zaliczenie otrzymuje zaświadczenie o ukończeniu kwalifikacyjnego kursu zawodowego według wzoru stanowiącego załącznik nr 1 do Rozporządzenia.

W przypadku kursów umożliwiających uzyskiwanie i uzupełnianie wiedzy, umiejętności i kwalifikacji zawodowych, odpowiednio do przepisu zawartego w § 22 Rozporządzenia, program nauczania uwzględnia treści ustalone przez placówkę kształcenia ustawicznego. Częstotliwość zajęć na kursie oraz formę zaliczenia kursu określa we własnym zakresie placówka przeprowadzająca kurs. W przypadku, gdy kursant uzyska pozytywny wynik, otrzymuje zaświadczenie o ukończeniu kursu zawierające jego imię i nazwisko, datę i miejsce jego urodzenia, numer PESEL albo numer dokumentu potwierdzającego jej tożsamość, nazwę kursu, wymiar godzin kształcenia na kursie, nazwę i adres placówki prowadzącej kurs, datę wydania zaświadczenia i numer zaświadczenia zgodny z numerem w ewidencji zaświadczeń prowadzonej przez placówkę.