Czym jest stowarzyszenie i jakie są jego rodzaje?
Co to jest stowarzyszenie?
Na pytanie czym jest stowarzyszenie odpowiedź znajdziemy w art. 2 ustawy prawo o stowarzyszeniach (dalej jako “u.p.s.”): Stowarzyszenie jest dobrowolnym, samorządnym, trwałym zrzeszeniem o celach niezarobkowych, które samodzielnie określa swoje cele, programy działania i struktury organizacyjne oraz uchwala akty wewnętrzne dotyczące jego działalności. Stowarzyszenie opiera działalność na pracy społecznej swoich członków. Do prowadzenia swych spraw stowarzyszenie może zatrudniać pracowników, w tym swoich członków.
Rodzaje stowarzyszeń
Wyróżniamy dwa rodzaje stowarzyszeń:
- Stowarzyszenie zwykłe,
- Stowarzyszenie zarejestrowane w KRS.
Stowarzyszenie zwykłe | Stowarzyszenie zarejestrowane w KRS |
---|---|
To uproszczona forma stowarzyszenia, nie wymaga rejestracji w KRS, a wyłącznie w urzędzie. | Podlega obowiązkowemu wpisowi w Krajowym Rejestrze Sądowym (art. 8 u.p.s.) |
Trzy osoby wystarczą, by założyć stowarzyszenie zwykłe. Nie muszą tworzyć statutu – ich działania są prowadzone na podstawie regulaminu. | Powołuje je co najmniej 7 osób, które uchwalają statut stowarzyszenia i wybierają zarząd lub komitet założycielski (art. 9). |
Aby powstało stowarzyszenie zwykłe potrzeba minimum 3 osób, które uchwalają regulamin działania i wybiorą spośród siebie przedstawiciela lub zarząd.
Następnie składają wniosek o wpis do ewidencji stowarzyszeń zwykłych do właściwego wydziału w starostwie powiatowym (może to być wydział spraw obywatelskich albo wydział spraw społecznych, w zależności od organizacji pracy urzędu). Jeśli starosta nie ma uwag i zastrzeżeń wobec celu powstania stowarzyszenia oraz złożonych dokumentów, wpisuje stowarzyszenie zwykłe do ewidencji. Ma na to 7 dni od dnia wpłynięcia dokumentów (art. 40a ust. 2 Prawa o stowarzyszeniach). |
W praktyce założenie stowarzyszenia, krok po kroku można podzielić na:
Wraz z rejestracją w KRS stowarzyszenie uzyskuje numer NIP i REGON. Zdecydowana większość stowarzyszeń będzie też potrzebowała rachunku bankowego, który prędzej czy później też zazwyczaj należy założyć. |
Stowarzyszenie zwykłe nie ma osobowości prawnej jest tzw. “ułomną osobą prawną”. Może zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywane. Źródła finansowania to m.in. składki członkowskie czy dotacje, ale nie może prowadzić działalności ekonomicznej (odpłatnej albo gospodarczej). | Stowarzyszenie rejestrowe posiada osobowość prawną, co m.in. oznacza ograniczenie odpowiedzialności członków za zobowiązania stowarzyszenia. |
Stowarzyszenia zwykłe mogą korzystać z różnych źródeł finansowania (art. 42 ust. 2 i 3). Są to: składki członkowskie, darowizny, spadki, zapisy, dochody z majątku stowarzyszenia, ofiarność publiczna (zbiórki publiczne) oraz dotacje. Mogą również starać się o status organizacji pożytku publicznego. | Stowarzyszenie rejestrowane w KRS ma dużo więcej różnych możliwości niż stowarzyszenie zwykłe. Może prowadzić bardzo szeroką działalność statutową (czyli działalność społeczną sformułowaną w statucie jako cel działania organizacji), która może być prowadzona w formie nieodpłatnej i odpłatnej działalności pożytku publicznego. Dodatkowo może uruchomić działalność gospodarczą, która służy pozyskiwaniu funduszy na cele statutowe. |
Decydując się na założenie stowarzyszenia zwykłego należy wziąć pod uwagę, że za zobowiązania (długi) stowarzyszenia zwykłego solidarnie odpowiadają wszyscy członkowie ze swojego majątku osobistego (odpowiedzialność ta powstaje jeśli organizacja nie ma majątku, z którego można spłacić dług, art. 40 ust. 1b). | W stowarzyszeniu rejestrowym, co do zasady długi organizacji są spłacane z majątku organizacji, a nie jej członków. |
Stowarzyszenie zwykłe nie może:
|
Stowarzyszenie rejestrowe może prowadzić działalność akcyjną, opierając się na pracy społecznej członków i wolontariuszy, ale może też być stale działającą organizacją, mającą biuro i zespół pracowników. |
Czym jest fundacja?
Definicja fundacji
Ustawodawstwo polskie nie zawiera legalnej definicji fundacji. W doktrynie za to podjęto wiele prób zdefiniowania tego pojęcia. Według H. Ciocha fundacje są to “jednostki organizacyjne typu zakładowego, wyposażone w przymiot osobowości prawnej, utworzone z inicjatywy osób fizycznych bądź osób prawnych do realizacji w sposób trwały i na podstawie wpływów uzyskiwanych z przekazanego im majątku, wskazanych w akcie fundacyjnym celów użyteczności publicznej”.
Natomiast zdaniem A. Wasilewskiego “mianem fundacji określa się zwykle pewien majątek, przeznaczony stosownie do woli fundatora (założyciela) na określony cel i trwale z nim związany oraz mający zazwyczaj osobowość prawną”.
Zgodnie z art. 1 ustawy o fundacjach (dalej jako: u.o.f.) fundacja może być ustanowiona dla realizacji zgodnych z podstawowymi interesami Rzeczypospolitej Polskiej celów społecznie lub gospodarczo użytecznych, w szczególności takich, jak:
- ochrona zdrowia,
- rozwój gospodarki i nauki,
- oświata i wychowanie,
- kultura i sztuka,
- opieka i pomoc społeczna,
- ochrona środowiska oraz
- opieka nad zabytkami.
W dniu 22 maja 2023 r. weszła w życie ustawa o fundacji rodzinnej. Jest to zupełnie odrębny od zwykłej fundacji twór, posiadający własny akt prawny. Kluczowym celem fundacji rodzinnej ma być ochrona majątku przedsiębiorstwa rodzinnego i zarządzanie nim zgodnie z wolą fundatora określoną w statucie. Zgodnie z definicją ustawową jest to osoba prawna utworzona w celu gromadzenia mienia, zarządzania nim w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów.
Różnice pomiędzy stowarzyszeniem a fundacją
Fundacja | Stowarzyszenie rejestrowe |
---|---|
Założyciele i członkowie | |
|
|
Władze |
|
|
|
Majątek i źródła finansowania |
|
Podstawą działania fundacji jest majątek, w który fundację wyposaża fundator – tzw. fundusz założycielski ustanowiony przez fundatora, mogą to być zarówno pieniądze jak i ruchomości oraz nieruchomości.
Źródła finansowania:
|
Na etapie tworzenia nie jest potrzebny majątek (to ludzie stanowią „kapitał”).
Źródła finansowania:
|
Sprawozdawczość i kontrola |
|
|
|
Obsługa prawna stowarzyszeń i fundacji
Nasza kancelaria prawna – Kancelaria Prawa Gospodarczego i Oświatowego, doradza w podejmowaniu decyzji o prowadzeniu organizacji trzeciego sektora oraz świadczy usługi zakładania fundacji i stowarzyszeń oraz kompleksowej obsługi prawnej fundacji oraz stowarzyszeń. Jesteśmy do Państwa dyspozycji:
- pod numerem telefonu: +48 533 940 018
- pod adresem e-mail: [email protected]
- w siedzibie kancelarii: al. Juliusza Słowackiego 15a/8, 31-159 Kraków (po wcześniejszym umówieniu terminu spotkania)
Opracowano na podstawie
- Ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (Dz.U. z 2023 r. poz. 166);
- Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (Dz.U.2020.2261 t.j.)
- G. Gura, Ustawa o fundacjach. Komentarz, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2021
- ngo.pl, Jak finansować NGO?, https://poradnik.ngo.pl/jak-finansowac-ngo, Data odczytu 19.12.2023
Potrzebujesz pomocy prawnej w tym temacie?
Kancelaria Prawa Gospodarczego i Oświatowego sp. z o.o.
Aleje Słowackiego 15a/8, 31- 159 Kraków
T:+48 533 940 018
E: [email protected]