Organizacja Pożytku Publicznego (OPP) – co to jest?

Pojęcie organizacji pożytku publicznego

Organizacje pożytku publicznego są to organizacje pozarządowe, działające w formach: fundacji, stowarzyszeń, spółek akcyjnych oraz spółek z o.o. niedziałające w celu osiągania zysków, które uzyskały w sądzie statusu pożytku publicznego, na podstawie Ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (dalej jako u.d.p.p.w.).

Zgodnie z art. 3 ust. 1 u.d.p.p.w.: “działalnością pożytku publicznego jest działalność społecznie użyteczna, prowadzona przez organizacje pozarządowe w sferze zadań publicznych określonych w ustawie”.

Jako organizacje pozarządowe wskazuje się:

• niebędące jednostkami sektora finansów publicznych w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych lub przedsiębiorstwami, instytutami badawczymi, bankami i spółkami prawa handlowego będącymi państwowymi lub samorządowymi osobami prawnymi,

• niedziałające w celu osiągnięcia zysku – osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, w tym fundacje i stowarzyszenia, z wyjątkiem fundacji utworzonych przez partie polityczne i europejskich fundacji politycznych.

Na stronie Ministerstwa Finansów istnieje wyszukiwarka Organizacji Pożytku Publicznego, która znajduje się pod poniższym linkiem: https://www.finanse.mf.gov.pl/pp/wyszukiwarki/wyszukiwarka-opp

Jakie zadania mieszczą się w pojęciu sfery zadań publicznych?

Działalność pożytku publicznego prowadzona jest w sferze zadań publicznych, zgodnie z art. 4 u.d.p.p.w. obejmuje ona zadania w zakresie:

• pomocy społecznej, w tym pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywania szans tych rodzin i osób;
• wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej;
• tworzenia warunków do zaspokajania potrzeb mieszkaniowych wspólnoty samorządowej;
• udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej oraz zwiększania świadomości prawnej społeczeństwa;
• działalności na rzecz integracji i reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym;
• działalności charytatywnej;
• podtrzymywania i upowszechniania tradycji narodowej, pielęgnowania polskości oraz rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej;
• działalności na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionalnego;
• działalności na rzecz integracji cudzoziemców;
• ochrony i promocji zdrowia,
• działalności na rzecz osób z niepełnosprawnościami;
• promocji zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostających bez pracy i zagrożonych zwolnieniem z pracy;
• działalności na rzecz równych praw kobiet i mężczyzn;
• działalności na rzecz osób w wieku emerytalnym;
• działalności wspomagającej rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości;
• działalności wspomagającej rozwój techniki, wynalazczości i innowacyjności oraz rozpowszechnianie i wdrażanie nowych rozwiązań technicznych w praktyce gospodarczej;
• działalności wspomagającej rozwój wspólnot i społeczności lokalnych;
• nauki, szkolnictwa wyższego, edukacji, oświaty i wychowania;
• działalności na rzecz dzieci i młodzieży, w tym wypoczynku dzieci i młodzieży;
• kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego;
• wspierania i upowszechniania kultury fizycznej;
• ekologii i ochrony zwierząt oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego;
• turystyki i krajoznawstwa;
• porządku i bezpieczeństwa publicznego;
• obronności państwa i działalności Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej;
• upowszechniania i ochrony wolności i praw człowieka oraz swobód obywatelskich, a także działań wspomagających rozwój demokracji;
• udzielania nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego;
• ratownictwa i ochrony ludności;
• pomocy ofiarom katastrof, klęsk żywiołowych, konfliktów zbrojnych i wojen w kraju i za granicą;
• upowszechniania i ochrony praw konsumentów;
• działalności na rzecz integracji europejskiej oraz rozwijania kontaktów i współpracy między społeczeństwami;
• promocji i organizacji wolontariatu;
• pomocy Polonii i Polakom za granicą;
• działalności na rzecz kombatantów i osób represjonowanych;
• działalności na rzecz weteranów;
• promocji Rzeczypospolitej Polskiej za granicą;
• działalności na rzecz rodziny, macierzyństwa, rodzicielstwa, upowszechniania i ochrony praw dziecka;
• przeciwdziałania uzależnieniom i patologiom społecznym;
• rewitalizacji.

Powyższy katalog zadań, które należą do sfery zadań publicznych ma charakter zamknięty. Zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 18 lsitopada 2009 r., sygn. akt: I SA/Wr 1365/09: “nie każde działanie, które przynosi pozytywne efekty w jednym z obszarów wymienionych w art. 4 ustawy z 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, podejmowane z uwzględnieniem korzystnych efektów w tym obszarze, jest działalnością pożytku publicznego, o jakiej mowa w art. 3 tej ustawy. Takimi działaniami będą jedynie te, które podejmowane są w celu realizacji wymienionych w art. 4 zadań”. Zatem podejmowanie pewnych działań w sferze zadań publicznych musi mieć wyraźnie na celu ich realizację, nie może być to przypadkowe.

Kto może prowadzić działalność pożytku publicznego?

Poza wskazanymi już organizacjami pozarządowymi, art. 3 u.d.p.p.w. w ustępie 4 wymienia także podmioty, które także mogą prowadzić działalność pożytku publicznego. Do zamkniętego katalogu należą:

• osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego;
• stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego;
• spółdzielnie socjalne;
• spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz kluby sportowe będące spółkami działającymi na podstawie przepisów ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie, które nie działają w celu osiągnięcia zysku oraz przeznaczają całość dochodu na realizację celów statutowych oraz nie przeznaczają zysku do podziału między swoich udziałowców, akcjonariuszy i pracowników.

Jeżeli dana działalność spełnia przesłanki uznania ją za działalność pożytku publicznego, ale jest wykonywana przez podmiot, którego nie sposób uznać za organizację pozarządową lub wyżej wymienione podmioty, to działalność taka nie będzie mogła być nazywana działalnością pożytku publicznego. Przykładowo stanie się tak, gdy działalność wykonują osoby fizyczne, jednostki samorządu terytorialnego czy spółki osobowe.

W przypadku podmiotów niebędących organizacjami pozarządowymi bardzo często występują tzw. tzw. wyznaniowe osoby prawne. Należy tutaj pamiętać, że samo wykonywanie przez te podmioty działalności z zakresu kultu religijnego nie oznacza jeszcze prowadzenia przez nie działalności pożytku publicznego, aby do tego doszło to ich cele statutowe muszą obejmować prowadzenie takiej właśnie działalności.

W odróżnieniu od organizacji pozarządowych organizacje prowadzące działalność pożytku publicznego nie muszą być podmiotami non profit. Mogą być również podmiotami not for profit. Różnice pomiędzy tymi rodzajami podmiotów obrazuje poniższa tabela.

Uzyskiwanie statusu OPP

Uzyskanie statusu organizacji pożytku publicznego reguluje art. 20 u.d.p.p.w., który stanowi, że aby zostać uznaną za OPP należy spełnić następujące wymagania:

• prowadzenie działalność pożytku publicznego na rzecz ogółu społeczności, lub określonej grupy podmiotów, pod warunkiem że grupa ta jest wyodrębniona ze względu na szczególnie trudną sytuację życiową lub materialną w stosunku do społeczeństwa;
• może prowadzić działalność gospodarczą wyłącznie jako dodatkową w stosunku do działalności pożytku publicznego;
• nadwyżkę przychodów nad kosztami przeznacza na działalność pożytku publicznego;
• posiada statutowy kolegialny organ kontroli lub nadzoru, odrębny od organu zarządzającego i niepodlegający mu w zakresie wykonywania kontroli wewnętrznej lub nadzoru, a jej członkowie spełniają wymagane przepisami warunki;
• członkowie organu zarządzającego nie byli skazani prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe;
• statut i akty wewnętrzne danego podmiotu spełniają wszystkie warunki z art. 20 ust. 6.

Status OPP można uzyskać pod warunkiem, że działalność pożytku publicznego prowadzona jest nieprzerwanie przez co najmniej 2 lata, z wyjątkiem ochotniczych straży pożarnych.

Nadanie statusu OPP następuje poprzez wpisanie organizacji do Krajowego Rejestru Sądowego przez właściwy sąd. Spełnienie koniecznych kryteriów zawartych w art. 20 u.d.p.p.w. nie powoduje z mocy prawa wpisu do rejestru. Bezwzględnie wymagany jest stosowny wniosek, dzięki któremu wpis taki jest możliwy. Wpis ten jest przesłanką formalną uzyskania statusu OPP.

Utrata statusu OPP

Status OPP traci się wraz z wykreśleniem informacji o spełnianiu wymagań z Krajowego Rejestru Sądowego. Wykreślenie OPP z urzędu następuje w przypadku otwarcia likwidacji, ogłoszenia upadłości albo prawomocnego oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości OPP z uwagi na fakt, że majątek nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania.

Kompleksowa obsługa prawna OPP

Nasza kancelaria prawna – Kancelaria Prawa Gospodarczego i Oświatowego świadczy kompleksową obsługę organizacji pożytku publicznego – od ich zakładania, przez prowadzenie OPP, aż po likwidację OPP. Jesteśmy do Państwa dyspozycji:

• pod numerem telefonu: +48 533 940 018
• pod adresem e-mail: kancelaria@kpgio.pl
• w siedzibie kancelarii: ul. Szlak 20/7, 31-153 Kraków (po wcześniejszym umówieniu terminu spotkania)

Opracowano na podstawie

• poradnik.ngo.pl, Co to są organizacje pożytku publicznego?, https://poradnik.ngo.pl/co-to-sa-organizacje-pozytku-publicznego, Data odczytu: 2023.12.20
• Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U.2023.571 t.j.).
• P. Staszczyk [w:] Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Komentarz, Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa 2022.
• finanse.mf.gov.pl, Wyszukiwarka OPP, https://www.finanse.mf.gov.pl/pp/wyszukiwarki/wyszukiwarka-opp, Data odczytu: 2023.12.20