Uznanie dyplomu zagranicznego za równoważny polskiemu

Uznanie dyplomu na podstawie umowy międzynarodowej

Jeżeli Polska zawarła z danym państwem umowę międzynarodową regulującą uznawanie wykształcenia, dyplom może zostać uznany automatycznie – bez konieczności nostryfikacji.

Uznanie dyplomu na podstawie umowy międzynarodowej dotyczy dyplomu, który został uzyskany w okresie obowiązywania danej umowy międzynarodowej. Oznacza to więc, że nawet jeżeli umowa międzynarodowa między Polską a konkretnym państwem już nie obowiązuje, to w przypadku uzyskania dyplomu w okresie obowiązywania tej umowy, nadal możliwe jest automatyczne uznanie wykształcenia na jej podstawie.

Rzeczpospolita Polska uznaje dyplomy uzyskane za granicą na mocy umów międzynarodowych podpisanych z Państwami takimi jak:

• Chorwacja,
• Czechy,
• Estonia,
• Francja,
• Kazachstan,
• Kirgistan,
• Koreańska Republika Ludowo-Demokratyczna,
• Kuba,
• Libia,
• Litwa,
• Łotwa,
• Macedonia,
• Mołdawia,
• Mongolia,
• Niemcy,
• Rosja,
• Rumunia,
• Serbia,
• Czarnogóra,
• Słowacja,
• Słowenia,
• Syria,
• Tadżykistan,
• Ukraina,
• Uzbekistan,
• Węgry,
• Wietnam.

Ponadto Rzeczpospolita Polska uznaje dyplomy uzyskane za granicą na mocy umów międzynarodowych podpisanych z nieistniejącymi już Państwami takimi jak Czechosłowacja, Jugosławia; NRD; ZSRR.

Należy zwrócić uwagę na to, że nie wszystkie te umowy przewidują wydanie dokumentu stwierdzającego równoważność dyplomów z odpowiednimi dyplomami polskimi. Niektóre z umów przewidują jedynie tzw. uznanie do celów akademickich. Oznacza to, że osobom, które uzyskały wykształcenie w jednym z państw będących stronami takiej umowy, przysługuje możliwość kontynuacji kształcenia w placówkach drugiego państwa. Przykładem takiej umowy jest Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Austrii o ekwiwalencji w szkolnictwie wyższym, podpisana w Wiedniu dnia 23 stycznia 1995 r. (Dz.U. z 1996 r. nr 39, poz. 169 i 170).

Ponadto, nie wydaje się zaświadczeń o równoważności dyplomów lekarzy, lekarzy dentystów farmaceutów, pielęgniarek, położnych, lekarzy weterynarii oraz architektów uzyskanych w państwach, z którymi Polska była związana dwustronnymi lub wielostronnymi umowami o wzajemnej uznawalności wykształcenia. Przykładem takiej umowy jest Konwencja o wzajemnym uznawaniu równoważności dokumentów ukończenia szkół średnich, szkół średnich zawodowych i szkół wyższych, a także dokumentów o nadawaniu stopni i tytułów naukowych, sporządzonej w Pradze dnia 7 czerwca 1972 r. (Dz.U. z 1975 r. nr 5, poz. 28), czyli tzw. „Konwencja praska”, podpisana przez Ludową Republikę Bułgarii, Węgierską Republikę Ludową, Demokratyczną Republikę Wietnamu, Niemiecką Republikę Demokratyczną, Republikę Kuby, Mongolską Republikę Ludową, Polska Rzeczpospolitą Ludową, Socjalistyczną Republikę Rumunii, Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich oraz Czechosłowacką Republikę Socjalistyczną, która obowiązywała od 30 stycznia 1974 roku do dnia 6 sierpnia 2004 roku. Została ona wypowiedziana przez Polskę po uzyskaniu członkostwa w Unii Europejskiej. W takich przypadkach wciąż uznawane są dokumenty potwierdzające uzyskane wykształcenie wydane w okresie obowiązywania takich umów z wyłączeniem wyżej wymienionych zawodów.

Taki stan rzeczy wynika z dyrektywy 2005/36/WE, zgodnie z którą każde państwo członkowskie UE może zezwolić osobom posiadającym dokument potwierdzający kwalifikacje, który nie został uzyskany w jednym z państw członkowskich Unii Europejskiej, na wykonywanie zawodu lekarza, lekarza dentysty, pielęgniarki, położnej, farmaceuty, lekarza weterynarii lub architekta tylko pod warunkiem spełnienia minimalnych wymogów w zakresie wykształcenia określonych w dyrektywie. Takie dyplomy mogą być uznawane jedynie w drodze postępowania nostryfikacyjnego.

Aby uzyskać formalne potwierdzenie, osoba zainteresowana może zwrócić się do Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej (NAWA) z wnioskiem o imienne zaświadczenie o równoważności dyplomu lub opinię ogólną dotyczącą dyplomu. Z takim wnioskiem może wystąpić każda osoba posiadająca zagraniczny dyplom ukończenia studiów wyższych niezależnie od obywatelstwa, pod warunkiem że dyplom został uzyskany w państwie, z którym Polska zawarła odpowiednią umowę międzynarodową. Nie jest wymagane obywatelstwo polskie ani stały pobyt – kluczowe znaczenie ma treść samej umowy oraz zgodność przedstawionego dokumentu z jej zapisami.

NAWA ocenia zgodność dokumentu z obowiązującą umową i wydaje stosowną opinię, która może być przedstawiana polskim instytucjom, uczelniom czy pracodawcom.

Nostryfikacja dyplomu

W przypadku braku odpowiedniej umowy międzynarodowej, uznanie dyplomu odbywa się w ramach procedury nostryfikacyjnej. Nostryfikacja polega na formalnym uznaniu dyplomu zagranicznego za równoważny odpowiedniemu polskiemu dyplomowi i tytułowi zawodowemu.

Postępowanie nostryfikacyjne, jak wynika z art. 328 ust. 4 prawa o szkolnictwie wyższym i nauce, wszczyna się tylko i wyłącznie na wniosek i może je prowadzić jedynie podmiot posiadający kategorię naukową A+ albo A w dyscyplinie, której dotyczy wniosek, a jeżeli wniosek dotyczy dyscypliny nauk teologicznych – także Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie.

Przeprowadzenie postępowania nostryfikacyjnego jest odpłatne. Maksymalna wysokość opłaty wynosi 50% wynagrodzenia profesora. Zgodnie z obowiązującym Rozporządzeniem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 25 września 2018 r. w sprawie wysokości minimalnego miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego dla profesora uczelni publicznej, wynagrodzenie takie wynosi nie mniej niż 9370 zł, stąd też maksymalna opłata za przeprowadzenie postępowania nostryfikacyjnego wynosi 4685 zł.

W uzasadnionych przypadkach wnioskodawca może być zwolniony z opłaty, niemniej jednak tryb takiego zwolnienia ustala podmiot, który przeprowadza nostryfikację.

Postępowanie nostryfikacyjne regulowane jest szczegółowo przez rozporządzenie ministra nauki i szkolnictwa wyższego z 28 września 2018 r. w sprawie nostryfikacji dyplomów ukończenia studiów za granicą oraz potwierdzania ukończenia studiów na określonym poziomie.

Zgodnie z §2 ust. 2 w/w rozporządzenia, do wniosku o nostryfikację dyplomu należy dołączyć następujące dokumenty:

• dyplom ukończenia studiów;
• dokumenty umożliwiające ocenę przebiegu studiów, uzyskiwanym efektów uczenia się i czasu trwania studiów;
• świadectwo, dyplom lub inny dokument, na podstawie którego wnioskodawca został przyjęty na studia;
• oświadczenie wnioskodawcy o miejscu i dacie urodzenia.

Powyższe dokumenty mogą być złożone również w postaci kopii poświadczonych za zgodność z oryginałem przez uczelnię nostryfikującą. W szczególnie uzasadnionych przypadkach uczelnia nostryfikująca może zażądać od wnioskodawcy przedłożenia tłumaczenia na język polski dokumentów, sporządzonego i poświadczonego przez tłumacza przysięgłego albo sporządzonego przez zagranicznego tłumacza i poświadczonego przez właściwego konsula dla Rzeczypospolitej Polskiej.

§5 przedmiotowego Rozporządzenia wskazuje, że uczelnia nostryfikująca porównuje program studiów, uzyskiwane efekty uczenia się i uprawnienia zawodowego, realizowane praktyki zawodowe oraz czas trwania studiów z programem studiów prowadzonych na tej uczelni. W przypadku stwierdzenia różnic w programie studiów, efektach uczenia się lub czasie trwania studiów, uczelnia nostryfikująca może zobowiązać osobę, której dyplom jest nostryfikowany, do złożenia określonych egzaminów lub odbycia praktyk zawodowych.

Informacja o wystąpieniu różnic, a także o zastosowanych środkach kompensacyjnych (zdanie egzaminów, odbycie praktyk zawodowych), powinna być przekazana zainteresowanemu w formie pisemnej wraz z uzasadnieniem.

Uznanie bądź odmowa uznania dyplomu ukończenia studiów za granicą za równoważny odpowiedniemu polskiemu dyplomowi musi nastąpić w terminie maksymalnie 90 dni od dnia złożenia wniosku spełniającego wymagania formalne (§6 Rozporządzenia). Niemniej jednak, do powyższego terminu nie wlicza się okresów przeznaczonych na przedłożenie tłumaczenia dokumentów czy też złożenie egzaminów lub odbycie praktyk zawodowych.

Należy również pamiętać, że od rozstrzygnięć podjętych przez uczelnię nostryfikującą służy wnioskodawcy odwołanie na podstawie art. 127 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 572), w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji stronie, a gdy decyzja została ogłoszona ustnie – od dnia jej ogłoszenia stronie.

Dyplom nauczyciela z Ukrainy – NAWA czy nostryfikacja?

Niniejsze zagadnienie jest szczególnie istotne w kontekście aktualnej sytuacji obywateli Ukrainy, w tym licznej grupy nauczycieli przebywających obecnie w Polsce. Wielu z nich posiada ukraińskie dyplomy ukończenia studiów pedagogicznych i planuje kontynuację pracy w zawodzie na terenie Polski.

Pojawia się więc pytanie, czy nauczyciel taki może wystąpić o uznanie dyplomu za równoważny przez NAWA, czy musi wystąpić o jego nostryfikację. Odpowiedź w tym wypadku zależy od daty w jakiej nauczyciel uzyskał dyplom.

Do 20 czerwca 2006 roku obowiązywał Protokół między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Ukrainy o tymczasowym uregulowaniu zagadnienia wzajemnego uznawania równoważności dokumentów ukończenia szkół średnich, szkół średnich zawodowych oraz szkół wyższych, a także dokumentów o nadawaniu stopni i tytułów naukowych z dnia 18 maja 1992 roku. Jeżeli więc dyplom został uzyskany do 20 czerwca 2006 r., to można wystąpić z wnioskiem do NAWA o uznanie dyplomu za równoważny z jego polskim odpowiednikiem na podstawie tej właśnie umowy.

Od 20 czerwca 2006 roku obowiązuje Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Gabinetem Ministrów Ukrainy o wzajemnym uznawaniu akademickim dokumentów o wykształceniu i równoważności stopni podpisana w dniu 11 kwietnia 2005 roku. Niemniej jednak, jest to umowa która gwarantuje uznanie dyplomu jedynie do celów akademickich. Oznacza to, że na podstawie tej umowy NAWA nie może uznać dyplomu za równoważny.

Wobec powyższego, uznanie dyplomu uzyskanego na Ukrainie po 20 czerwca 2006 r. wymaga jego nostryfikacji.

Kompleksowa pomoc prawna w zakresie uznania dyplomów

Nasza kancelaria prawna – Kancelaria Prawa Gospodarczego i Oświatowego, specjalizuje się w szeroko pojętym prawie oświatowym, w tym również w sprawach związanych z uznaniem dyplomu zagranicznego za równoważny polskiemu. Jesteśmy do Państwa dyspozycji:

• pod numerem telefonu: +48 533 940 018
• pod adresem e-mail: [email protected]
• w siedzibie kancelarii: al. Słowackiego 15A/8 31-159 Kraków (po wcześniejszym umówieniu terminu spotkania)

Opracowano na podstawie

• Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 750 z późn. zm.);
• Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1571 z późn. zm.);
• Konwencja o wzajemnym uznawaniu równoważności dokumentów ukończenia szkół średnich, szkół średnich zawodowych i szkół wyższych, a także dokumentów o nadawaniu stopni i tytułów naukowych, sporządzona w Pradze dnia 7 czerwca 1972 r. (Dz. U. z 1975 r. Nr 5, poz. 28);
• Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 28 września 2018 r. w sprawie nostryfikacji dyplomów ukończenia studiów za granicą oraz potwierdzania ukończenia studiów na określonym poziomie (Dz. U. poz. 1881);
• Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 572).